ต้นเทียนบ้าน

ชื่ออื่นๆ: เทียนดอก เทียนไทย เทียนสวน (ภาคกลาง)

หมวดหมู่ทรัพยากร: พืช

ลักษณะ:

ลักษณะของเทียนบ้าน

• ต้นเทียนบ้าน หรือ ต้นเทียนดอก มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดียและแอฟริกา โดยจัดเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก มีอายุราว 1 ปี มีความสูงของต้นประมาณ 20-70 เซนติเมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านใกล้กับโคนต้น ข้อกลวง ต้นใหญ่ เป็นรูปกลมทรงกระบอก ลำต้นมีลักษณะกลมเป็นสีเขียวอ่อนอมสีแดง อวบน้ำ มีเนื้อนิ่ม ผิวเรียบ เนื้อใส โคนต้นเป็นสีแดง พรรณไม้ชนิดนี้มีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการปักชำ ปลูกได้ง่าย โตเร็ว เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุยที่มีธาตุอาหารสมบูรณ์ ชอบแสงแดดอ่อน ๆ จึงควรปลูกในที่ร่มรำไร
• ใบเทียนบ้าน ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเวียนรอบต้น ใบมีลักษณะเป็นรูปรีกว้าง ปลายใบแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่ม ขอบใบจักเป็นซี่ฟันตลอดทั้งขอบใบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตรและยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้มกว่าลำต้น หลังใบและท้องใบเรียบ บ้างว่าผิวของเนื้อใบสากและหยาบ
• ดอกเทียนบ้าน ออกดอกเป็นช่อประมาณ 2-3 ดอก หรือออกเป็นดอกเดี่ยว โดยจะออกตามซอกใบ ดอกจะมีหลายสีแล้วแต่สายพันธุ์ เช่น สีชมพู สีแดง สีม่วง สีขาว หรืออาจเป็นสีผสมก็ได้ (แต่นิยมนำดอกขาวมาใช้ทำยา) ดอกมีกลีบดอกประมาณ 4-5 กลีบ กลีบดอกอาจซ้อนกันหรือไม่ซ้อนกันก็ได้ และแต่ละกลีบมีขนาดไม่เท่ากัน ปลายของกลีบดอกหยักเว้าเป็นลอน ส่วนกลีบรองดอกมีลักษณะเป็นรูปถ้วยปากบานออก มีงวงน้ำหวานยาว ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวน 5 ก้านเกิดติดกันอยู่รอบ ๆ รังไข่ โดยรังไข่แบ่งออกเป็น 5 ห้อง ปลายรังไข่มี 5 รอยแยก ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 3 กลีบเป็นสีเขียว ออกดอกได้ตลอดทั้งปีและมีสีสดสวย

ประโยชน์:

1.ใบสดนำมาต้มกับน้ำใช้สระผม จะช่วยบำรุงผม ทำให้ผมดกดำได้

2.ชาวบาหลีในอดีตจะนำใบเทียนบ้านมารับประทานเป็นอาหาร

น้ำคั้น    จากใบสดสามารถนำมาใช้ย้อมสีผมแทนใบเทียนกิ่งได้ แต่เวลาใช้ต้องระมัดระวังไม่ให้สีติดตามเสื้อผ้าและร่างกาย เด็ก ๆ จะใช้กลีบและผลของต้นเทียนเป็นของเล่น เพราะดอกมีกลีบต่าง ๆ ที่ใช้ย้อมหรือทาได้ดีและไม่มีอันตราย ซึ่งชาวมาเลเซียในอดีตจะใช้กลีบของต้นเทียนทาสีเล็บ ดอกและใบสดใช้ย้อมเล็บ ทำให้เล็บเป็นสีส้ม

3.เมล็ดบีบให้น้ำมันใช้เป็นน้ำมันสำหรับหุงต้มหรือน้ำมันสำหรับใช้จุดตะเกียง

4.ต้นเทียนดอกหรือเทียนบ้านเป็นพรรณไม้ที่นิยมปลูกกันเป็นไม้ประดับตามบ้านเรือน ตามสถานที่ราชการต่าง ๆ หรือตามสวนยาจีนทั่ว ๆ ไปอีกทั้งชื่อของต้นเทียนก็เป็นมงคลอีกด้วย เพราะเปรียบเสมือนสิ่งที่ให้แสงสว่างที่ชาวพุทธใช้ในการบูชาพระรัตนตรัย และใช้ในงานพิธีต่าง ๆ

ฤดูกาลใช้ประโยชน์: ทุกฤดูกาล

ศักยภาพการใช้งาน: ยาสมุนไพร

ชื่อสามัญ: Garden Balsam

ชื่อวิทยาศาสตร์: Impatiens balsamina L.

ชื่อวงศ์: BALSAMINACEAE

ข้อมูลอื่นที่ฉันรู้:

ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพรเทียนบ้าน

1.สตรีมีครรภ์ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้[3],[4],[9]

2.เมล็ดเทียนบ้านสามารถละลายกระดูกและฟัน ทำให้ฟันเสียได้ จึงควรระมัดระวังไม่ให้ถูกฟันในขณะใช้[6],[9]

3.รากของต้นเทียนบ้านหากรับประทานในปริมาณมาก หรือรับประทานติดต่อกันนาน ๆ หรือรับประทานบ่อย ๆ จะเป็นอันตรายต่อม้ามและกระเพาะ